mr. Simone Creusen - advocaat

In de praktijk zien we vaak dat partijen bewust kiezen voor een overeenkomst van opdracht in plaats van een arbeidsovereenkomst. Dit met het doel dat het arbeidsrecht geen toepassing vindt. Het arbeidsrecht kent namelijk veel dwingende én beschermende wetsbepalingen. Ondanks dat partijen vaak uitdrukkelijk in hun overeenkomst vermelden dat sprake is van een overeenkomst van opdracht en géén arbeidsovereenkomst, kan de rechter tóch tot een ander oordeel komen. Een arbeidsovereenkomst kan namelijk van rechtswege ontstaan als feitelijk aan de voorwaarden daarvoor is voldaan.

Wanneer ontstaat een arbeidsovereenkomst van rechtswege?

Een arbeidsovereenkomst ontstaat van rechtswege zodra aan de volgende voorwaarden is voldaan: 1) de verplichting om persoonlijk arbeid te verrichten, 2) gedurende een zekere periode, 3) zulks tegen betaling van loon en 4) waarbij de werkzaamheden onder het bestaan van een gezagsverhouding worden uitgevoerd. Hieruit blijkt al dat de overeenkomst van opdracht en de arbeidsovereenkomst een overlap vertonen.

Doorgaans richt de discussie zich op de vraag of er een gezagsverhouding bestaat. De bedoelingen van partijen zijn niet relevant bij de kwalificatievraag.[1] Kortom: het is niet van belang of het daadwerkelijk de bedoeling was van partijen om géén arbeidsovereenkomst te sluiten. Het gaat erom of de overeengekomen rechten en verplichtingen voldoen aan de hierboven beschreven vereisten. Vooraf zal derhalve beoordeeld moeten worden welke specifieke rechten en verplichtingen zijn overeengekomen. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar een zuiver taalkundige uitleg van de overeenkomst, maar ook naar hetgeen partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de bepalingen van de overeenkomst mochten toekennen en hetgeen zij redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.

Een belangrijk verschil!

In tegenstelling tot een opdrachtnemer c.q. ZZP’er geniet een werknemer veel meer (ontslag)bescherming. Zo kan een arbeidsovereenkomst namelijk veel moeilijker worden beëindigd. Verder heeft de werknemer onder meer bij beëindiging doorgaans recht op een transitievergoeding en valt de werknemer onder de verzekering van de sociale verzekeringswetten.

Daarnaast kunnen ook het UWV en de Belastingdienst een overeenkomst van opdracht aanmerken als een fictief dienstverband c.q. arbeidsovereenkomst, wanneer zij vermoeden dat er een gezagsverhouding bestaat. In dat geval kan er (met terugwerkende kracht) alsnog afdracht van loonbelasting en premies sociale voorzieningen worden gevorderd.

Wat zien wij in de praktijk?

Vaak wordt een overeenkomst een overeenkomst van opdracht door partijen genoemd, terwijl feitelijk sprake is van een arbeidsovereenkomst. Partijen laten doorgaans de inhoud van de overeenkomst van opdracht los, waardoor de onderlinge samenwerking het karakter krijgt van een arbeidsovereenkomst. Zulks brengt behoorlijke juridische consequenties met zich mee.

Ons advies voor beide partijen

Uiteraard begint het bij een juiste formulering van de overeenkomst van opdracht. Tijdens de uitvoering van de overeenkomst zullen beide partijen moeten nagaan of de uitvoering hiervan al dan niet leidt tot de conclusie dat sprake is van een arbeidsovereenkomst. De werknemer geniet doorgaans wettelijk behoorlijk wat bescherming. Bovendien kan ook de Belastingdienst of het UWV de samenwerking als een dienstbetrekking beschouwen, met als gevolg dat er premieheffingen kunnen plaatsvinden.

Aldus doen partijen er verstandig aan om zowel bij het opstellen van een overeenkomst van opdracht, alsook bij de beëindiging daarvan juridisch advies in te winnen.

Mocht u nadere informatie willen over dit onderwerp, dan kunt u uiteraard contact opnemen met een van de leden van Team Werk.

[1] Hoge Raad d.d. 6 november 2020, ECLI:NL:HR:2020:1746.